نماز

واجبات نماز - واجبات نماز، یازده چیز است :
اول : نیّت
دوم : قیام
سوم : تکبیرة الاحرام ، یعنى «  اللّه اکبر »  گفتن در اول نماز
چهارم : رکوع
پنجم : سجود
ششم : قرائت
هفتم : ذکر
هشتم : تشهد
نهم : سلام
دهم : ترتیب
یازدهم : موالات ، یعنى پى در پى بودن اجزاى نماز .
بعضى از واجبات نماز، رکن است و بعضى دیگر غیر رکن  :
ارکان نماز
نیّت
قیام
تکبیرة الاحرام
رکوع
سجود ( دو سجده )
غیر ارکان نماز
قرائت
ذکر
تشهد
سلام
ترتیب
موالات
فرق بین ارکان نماز و غیر ارکان :‌  اگر انسان ارکان نماز را بجا نیاورد و یا اضافه کند، عمداً باشد یا اشتباهاً، نماز، باطل است ، ولى غیر ارکان را اگر اشتباهاً کم یا زیاد کند، نماز باطل نیست .

 

نمازهاى واجب
نماز واجب شش گونه اند: ۱.نمازهاى یومیّه : نماز یومیّه (شبانه روز) و آنچه ملحق به آن است مانند نماز جمعه ، نماز احتیاط، نماز قضا و نمازى که نماز گزار دوباره آن را اعاده مى کند
نماز صبح ( دو رکعت )‌ : وقت نماز صبح، از اذان صبح است تا طلوع آفتاب و باید در این فرصت خوانده شود.
نماز ظهر( چهار رکعت )  و نماز عصر ( چهار رکعت )  :‌ وقت نماز ظهر و عصر، از نیمروز (ظهر) است تا مغرب، که نمازگزار باید در این فاصله، ابتدا نماز ظهر را بخواند و پس از آن، نماز عصر را.
نماز مغرب ( سه رکعت )‌ و نماز عشا ( چهار رکعت )  :‌ از اذان مغرب – که کمی بعد از غروب آفتاب است – تا نیمه شب، وقت نماز مغرب و عشا است و باید نماز مغرب، قبل از عشا خوانده شود.
بهتر است انسان، نماز را در اول وقت بخواند، و هرچه به اول وقت نزدیکتر باشد ثواب بیشتری دارد. اگر کسی نمازهای خود را در وقت تعیین شده نخواند گناه کرده و باید بعداً به نیت "قضا" بخواند.
وقت نمازهای غیر همیشگی (که در زمان های مخصوص واجب شود) :
1- نماز آیات :  زمانی واجب می شود که زلزله شود یا خورشید و یا ماه بگیرد (کسوف یا خسوف شود). همچنین اگر رعد و برق شدید شود یا بادهای سیاه و سرخ بوزد که بیشتر مردم بترسند.

دستورالعمل نماز آیات :

نماز آیات دو رکعت است و در هر رکعت پنج رکوع دارد. دستور آن نیز این است که انسان بعد از نیت تکبیر بگوید و یک حمد و یک سوره تمام بخواند و به رکوع برود و سر از رکوع بردارد و دوباره یک حمد و یک سوره بخواند. باز به رکوع برود تا پنج مرتبه ، بعد از بلند شدن از رکوع پنجم ، دو سجده نماید و برخیزد. رکعت دوم را هم مثل رکعت اول به جا آورد و تشهد بخواند و سلام دهد.
2- نماز میت : وقتی واجب می شود که فرد مسلمانی از دنیا برود. اگر حتی یک نفر هم بر مرده نماز بخواند کافی است.
3- نماز طواف:‌ دو رکعت است و بعد از طواف خانه خدا، در حج یا عمره واجب می شود.
4- نماز قضاى پدر :  که بر پسر بزرگتر واجب است، و همین طور مادر بنا بر احتیاط واجب.
5- نماز نذر:‌  اگر کسی نذر کند که نمازی بخواند، باید به آن نذر عمل کند و اگر وقت مخصوصی را برای آن مشخص کرده، باید در همان وقت بخواند.

 نماز جمعه :

دو رکعت است و مثل نماز صبح مى باشد. این نماز داراى دو قنوت است . قنوت اول قبل از رکوع رکعت اول و قنوت دوم پس از رکوع رکعت دوم است . نماز جمعه داراى دو خطبه است که مانند اصل نماز، واجب بوده و باید توسط امام جمعه ایراد شود. بدون این دو خطبه ، نماز جمعه محقق نمى شود و واجب است دو خطبه را قبل از نماز جمعه بخواند .

احکام نماز عید قربان و فطر :‌

نماز عید فطر و قربان در زمان حضور امام زمان علیه السلام واجب است و باید به جماعت خوانده شود، و در زمان ما که امام علیه السلام غایب است مستحب می باشد. و احتیاط واجب آن است که آن را به جماعت نخوانند، ولی به قصد رجاء مانع ندارد . و چنانچه ولی فقیه یا مأذون از طرف او اقامه جماعت نماید، اشکال ندارد . وقت نماز عید قربان از اول آفتاب روز عید است تا ظهر .
نماز عید فطر و قربان دو رکعت است که در رکعت اول بعد از خواندن حمد و سوره باید پنج تکبیر بگوید، و بعد از هر تکبیر یک قنوت بخواند و بعد از قنوت پنجم تکبیری بگوید و به رکوع رود و دو سجده بجا آورد و برخیزد، و در رکعت دوم چهار مرتبه تکبیر بگوید و بعد از هر تکبیر قنوت بخواند و تکبیر پنجم را بگوید و به رکوع رود و بعد از رکوع دو سجده کند و تشهد بخواند و نماز را سلام دهد .
در قنوت نماز عید قربان هر دعا و ذکری بخوانند کافی است ولی بهتر است این دعا را به قصد امید ثواب بخوانند: "اللهم اهل الکبریاء و العظمة و اهل الجود و الجبروت و اهل العفو و الرحمة و اهل التقوی و المغفرة اسألک بحق هذا الیوم الذی جعلته للمسمین عیدا و لمحمد صلی الله علیه و آله ذخرا و شرفا و کرامة و مزیدا اَن تصلی علی محمد و آل محمد و ان تدخلنی فی کل خیر اخلت فیه محمدا و آل محمد و ان تخرجنی من کل سوء اخرجت منه محمدا و آل محمد صلواتک علیه و علیهم اللهم انی اسألک خیر ما سألک به عبادک الصالحون و اعوذ بک مما استعاذ منه عبادک المخلصون . "
سجده سهو چیست ؟
براى پنج چیز باید بعد از سلام نماز، دو سجده سهو به دستورى که گفته خواهد شد بجا آورد : اوّل : در بین نماز، سهواً حرف بزند. دوم : جایى که نباید نماز را سلام دهد، مثلاً در رکعت اوّل، سهواً سلام بدهد. سوم : یک سجده را فراموش کند. چهارم : تشهّد را فراموش نماید. پنجم : در نماز چهار رکعتى، بعد از سجده دوم شک کند چهار رکعت خوانده یا پنج رکعت .
کیفیت سجده سهو : بعد از سلام نماز، نیّت سجده سهو کند، پیشانى را بر چیزى که سجده بر آن صحیح است، بگذارد و بگوید: « بِسْمِ اللّهِ وَ بِاللّهِ وَ صَلَّى اللّهُ عَلى مُحَمَّد وَ آلِهِ » یا بگوید: « بِسْمِ اللّهِ وَ بِاللّهِ اللّهُمَّ صَلِّ عَلى مُحَمَّد وَ آلِ مُحَمَّد » ولى بهتر است بگوید: « بِسْمِ اللّهِ وَ بِاللّهِ السَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا النَّبِیُّ وَ رَحْمَةُ اللّهِ وَ بَرَکاتُهُ ». سپس بنشیند و دوباره به سجده رود و یکى از ذکرهایى که گفته شد بگوید و بنشیند، تشهّد بخواند و سلام دهد .

شکیّات نماز : شکیات نماز 23 قسم است : هشت قسم آن شک هائى است که نماز را باطل مى کند و به شش قسم آن نباید اعتنا کرد، و نه قسم دیگر آن صحیح است.

نوافل  :
نمازهای مستحبی زیاد است که آن ها را « نافله» گویند و بین نمازهای مستحبی به خواندن نافله های شبانه بیشتر سفارش شده و آن ها در غیر روز جمعه، سی و چهار رکعتند که :
- نافله نماز صبح :  دو رکعت نافله صبح می باشد که قبل از نماز صبح خوانده می شود.
- نافله نماز ظهر : هشت رکعت ( چهار نماز دو رکعتی همانند نماز صبح     می باشد. ) که قبل از نماز ظهر خوانده می شود.
- نافله نماز عصر :  هشت رکعت ( چهار نماز دو رکعتی ) قبل از نماز عصر خوانده می شود.
-  نافله نماز مغرب :  چهار رکعت نافله مغرب ( دو رکعت نماز غفیله که کیفیت آن در ادامه توضیح داده می شود. و همچنین یک نماز دو رکعتی دیگر که کیفیت آن نیز در ادامه آمده است . )
- نافله نماز عشا :  دو رکعت نافله عشا نشسته خوانده می شود و روی هم یک رکعت محسوب می گردد.  
-  نافله نماز شب : یازده رکعت نافله شب که کیفیت آن نیز در ادامه خواهد آمد.

کیفیت نماز غفیله

درباره کیفیت اقامه این نماز مستحبی، امام صادق علیه السلام چنین فرموده است : کسی که می خواهد بین نماز مغرب و عشا دو رکعت نماز بخواند؛ در رکعت اول بعد از سوره حمد بگوید :
« وَذَا النُّونِ إِذْ ذَهَبَ مُغاضِـباً فَـظَنَّ أَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَیْهِ فَنادی فِی الظُّـلُماتِ أَنْ لا إِلـهَ إِلاّ أَنْتَ سُبْحانَکَ إِنِّی کُنْتُ مِنَ الظّالِمِـینَ * فَاسْتَجَبْنا لَهُ وَنَـجَّیـْْناهُ مِنَ الغَمِّ وَکَذ لِکَ نُـنْجِی المُـؤْمِنِـینَ .»  (انبیاء/ 88 و 87 . )
و در رکعت دوم بعد از سوره حمد بگوید :
 «وَعِنْدَهُ مَفاتِحُ الغَیْبِ لا یَعْلَمُها إِلاّ هُوَ وَیَعْلَمُ ما فِی البَرِّ وَالبَحْرِ وَما تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَةٍ إِلاّ یَعْلَمُها وَلا حَبَّةٍ فِی ظُلُماتِ الأَرْضِ وَلا رَطْبٍ وَلا یابِسٍ إِلاّ فِی کِتابٍ مُبِـینٍ .»  ( انعام/ 59 .   ) و پس از فراغت از قرائت، دستهایش را بلند کند و بگوید :
« اَللّهُمَّ إِنّی اَسْئَلُکَ بِمَفاتِحِ الْغَیْبِ الَّتی لا یَعْلَمُها اِلاّ اَنْتَ اَنْ تَصَلِّیَ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ اَنْ تَفْعَلَ بی کَذا وَ کَذا و به جای کذا و کذا حاجات خود را بگوید و سپس بگوید: « اَللّهُمَّ اَنْتَ وَلِیُّ نِعْمَتی وَالْقادِرُ عَلی طَلَبَتی تَعْلَمُ حاجَتی فَأَسْئَلُکَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ عَلَیْهِ وَ عَلَیْهِمُ السَّلامُ لَمّا قَضَیْْتَها لی .»
خداوند خواسته های او را [اگر مصلحت باشد] عطا می کند.

نماز مستحبی دیگر

ناگفته نماند که به غیر از نماز غفیله که بین نماز مغرب و عشا خوانده می شود، دستور به خواندن نمازهای دیگری نیز رسیده است. از جمله اینکه، هنگام وفات رسول خدا صلی الله علیه و آله ، امام علی علیه السلام به حضرت عرض می کند: به ما وصیتی کنید حضرت ختمی مرتبت صلی الله علیه و آله می فرماید :
شما را به دو رکعت نماز توصیه می کنم که بین مغرب و عشاء [با این کیفیت خوانده شود]: در رکعت اول، حمد و ]  سپس  [اذا زلزلت الارض را سیزده بار بخوانید. در رکعت دوم، حمد و ]  سپس  [قل هو اللّه احد را پانزده مرتبه بخوانید. پس هر که در ماه این نماز را بخواند ؛ در زمره متقین قرار می گیرد و هر که در هر سال این نماز را بخواند در ردیف محسنین است و هر که در هر جمعه یک بار بخواند، از نمازگزاران محسوب می شود. و هر که در هر شب این نماز را قرائت کند، در بهشت با من خواهد بود. ( یعنی من بهشت را برای او ضمانت می کنم ) و ثواب این نماز را غیر از خدای جهانیان کسی نمی تواند شمارش کند.

تأکید بر نافله ها
در اسلام تأکید فراوانی بر انجام نمازهای مستحبی شده و ثواب های زیادی نیز برای آن منظور گردیده است که شمارش آنها، از حوصله خارج است. در اینجا تنها به ذکر یک روایت تبرّک می جوییم : رسول اکرم ـ صلی الله علیه و اله ـ فرمود:
«إنّ للقلوب إقبالاً‌ و إدباراً فإذا أقبلت فتنفّلوا و إذا أدبرت فعلیکم بالفریضه»
دل ها را آمادگی و بی رغبتی است ؛ هرگاه آمادگی داشتند، نافله بخوانید و اگر بی رغبتی نشان دادند برشما باد که بر نماز واجب بسنده کنید.

فلسفه نوافل
می دانیم که هر کار مستحبی اعم از نماز و غیر آن، عملی است که برای استحباب آن از سوی شرع حکمتی وجود دارد و داوطلبانه، به دلخواه شخص انجام می گیرد که در این صورت پاداش نیکو دارد و اگر هم انجام ندهد، عقاب و عذابی در کارنیست. در اینجا این سؤال پیش می آید که فلسفه و علت تشریع کارهای مستحب از جمله نمازهای نافله چیست؟ در پاسخ گوییم چنین کاری دو علّت مهم و اساسی داشته است:
الف ـ تأکید بر حفظ نمازهای واجب  : نمازهای مستحبی، نمازهای واجب را در برابر گردباد های اهمال و سهل انگاری محافظت می کنند و قصد وسوسه و دستبرد شیطان به وسیله آن ها شکسته و دفع می گردد.  به عبارت دیگر، نمازهای مستحبی سبب تقویت نمازهای واجب در برابر آسیب ها و حوادث احتمالی است.
نکته دیگر اینکه وضع نمازهای مستحبی، لطف و عنایتی است از جانب خدا برای بندگان، به این بیان که بیشتر مردم در بجای آوردن نمازهای واجب، از نظر آداب و شرایط پذیرش و گزاردن نمازی خداپسند، کوتاهی می ورزند، از این رو، خداوند، نمازهای نافله را راه جبران این نقیصه قرار داده است: شخصی به نام «ابوبکر» گوید: «حضرت امام باقر ـ علیه السلام ـ از من پرسید: آیا می دانی نمازهای مستحب برای چه وضع شده است؟ عرض کردم: فدایت شوم نمی دانم. فرمود: «لِأَنَّهُ إِنْ کان فِی الْفَریضَهِ نُقْصانٌ قُضِیَتِ النّافِلَهٌ عَلَی الْفَریضَهِ حَتّی تَتُمَّ» برای اینکه اگر در نماز واجب کمبودی باشد، نافله آن را جبران کند، تا کامل شود.
امام کاظم ـ علیه السلام ـ نیز فرمود:
«إِنَّ اللهَ تَبارَکَ وَ تَعالی أَتَمَّ صَلاهَ الفَریضَهِ بِالصَّلاهِ النّافِلَهِ وَ أَتَمَّ صِیامَ الْفَریضَهِ بِصِیامِ النّافِلَهِ» خداوند بزرگ، نماز واجب را با نماز نافله و روزه واجب را با روزه مستحب کامل کرده است.
ب ـ باز بودن مسیر تکامل : تشریع انواع عبادت ها در ادیان الهی برای تکامل و تقرّب انسان به خدا صورت گرفته است که عبادت های واجب، حدّ ضروری و لازم آن است و هر کس مکلّف است با انجام آن خود را به چنین مرزی برساند. از طرف دیگر، برای آنکه مؤمن توقّف نکند و راه تقرّب بیشتر به رویش باز باشد، عبادتهای اختیاریِ فراوانی فرا روی او قرار گرفته تا بتواند بدین وسیله سیر تکاملی خویش را ادامه دهد پس هر که عبادتش بیشتر باشد، تقربش بیشتر است. شاهد این گفتار، سخن امام کاظم ـ علیه السلام ـ درباره قرآن است:  «... دَرَجاتُ الْجَنَّهِ عَلی قَدْرِ ایاتِ الْقُرْآنِ یُقالُ لَهُ اقْرَأْ وَ ارْقَ فَیَقْرَاُ ثُمَّ یَرْقی...» درجات بهشت به تعداد آیه های قرآن است. به او (مؤمن) گفته می شود (آیه های قرآن را) بخوان و بالا برو، او هم می خواند و بالا می رود.
حضرت رضا ـ علیه السلام ـ در این راستا فرمود:  «بدانید که نمازهای نافله به خاطر تفاوت مردم در توانشان تشریع شده است؛ زیرا برخی از برخی، قوی ترند، نمازهای واجب برای پایین ترین سطح وضع شده، سپس مستحبات در پی آن آمده است تا قوی و ضعیف در حد توانشان عمل نمایند، بنابراین هیچ کس فراتر از توانش مکلّف نشده است... همچنین است روزه و حج و برای هر واجبی، مستحبی بدین معنا وجود دارد.
تجلّی عشق به معبود
پس از آنکه مؤمن طعم شیرین عشق الهی را در نمازهای واجب چشید در پی ارتباط بیشتر با معبود خویش به دامن مستحبات چنگ می زند و برای جلب توجّه معشوق بی همتا، هدیه گرانقدر و زیبایی به نام «نماز مستحبی» را پیش کش می آورد. حضرت رضا ـ علیه السلام ـ فرمود: «حَسِّنُوا نَوافِلَکُمْ وَ اعْلَمُوا أَنَّها هَدِیََّهٌ إِلَی اللهِ عَزَّوَجَلَّ»  نمازهای نافله را زیبا ادا کنید و آگاه باشید که آنها هدیه ای به پیشگاه خدای بزرگ است.

 

نماز وحشت
مستحب است در شب اوّل دفن، دو رکعت نماز وحشت براى میّت بخوانند، به این صورت: در رکعت اول، بعد از حمد یک مرتبه آیة الکرسى و در رکعت دوّم، بعد از حمد ده مرتبه سورهٴ قدر: (إنّا أنزلنا) و بعد از سلام نماز بگویند: (اللّهُمَّ صَلِّ عَلىٰ مُحَمَّدٍ و آلِ مُحَمَّدٍ وَ ابْعَثْ ثَوابَها إلىٰ قَبْرِ فُلانٍ) و به جاى کلمهٴ (فلان) اسم میّت را بگویند. میتوان نماز وحشت را، در هر موقع از شب اوّل دفن خواند، ولى بهتر است در اوّل شب، بعد از نماز عشا خوانده شود. اگر بخواهد میّت را به شهر دورى ببرند، یا به جهت دیگرى دفن او تاخیر بیفتد، نماز وحشت را شب اول مرگ او بخوانند.

نماز جعفر طیّار(ره‌ )
بهترین وقت انجام این نماز، در ابتداى روز جمعه است، هرچند در دیگر اوقات شب و روز نیز مى توان خواند .
نماز جعفر دو تا دو رکعتی است که هر کدام دارای تشهد و سلام مستقل می‏باشد که مجموعاً چهار رکعت می‏شود. در رکعت اول بعد از حمد سوره «اذا زلزلت» خوانده می‏شود و در رکعت دوم پس از حمد سوره «والعادیات» خوانده می‏شود و در رکعت سوم؛ یعنی رکعت اول نماز دوم پس از حمد سوره «اذا جاء نصرالله» و در رکعت چهارم پس از حمد «قل هو الله احد» خوانده می‏شود و در هر یک از رکعت‏ها بعد از حمد و سوره پانزده مرتبه «سبحان الله والحمد لله ولا اله الا الله والله اکبر» و در رکوع هر رکعت همین ذکر را ده مرتبه و پس از سر برداشتن از رکوع ده مرتبه و در سجده هر رکعت ده مرتبه و هنگام برداشتن سر از سجده‏ها نیز ده مرتبه همین ذکر تکرار می‏شود که مجموعا سیصد مرتبه می‏شود.دعاهایی نیز در ضمن نماز و بعد از آن وارد شده که خواندن آن خوب است (به مفاتیح مراجعه نمایید ) .
هر چند این نماز مستحبی است یعنی هر مؤمنی که دارای فراغت باشد با توجه به آیه ی شریفه 7 و 8  سوره ی مبارکه « الشرح » « فَإِذَا فَرَغْتَ فَانصَبْ - وَإِلَى رَبِّکَ فَارْغَبْ » یعنی : پس چون فراغت یافتی به عبادت در کوش و با اشتیاق به سوى پروردگارت روى آور.  
می توان این قبیل عبادات مستحب را به جای آورد. مسلم اگر جایی یک کار واجبی باشد البته که واجب اولویت بر مستحبی خواهد داشت یعنی مثلاً‌ اگر برای ما کسب روزی لازم باشد آن وقت نمی توانیم مشغول خواندن نماز جعفر طیّار باشیم. این قبیل عبادات همان طور که ذکر شد برای اوقات فراغت است که انسان خود را از شرّ شیطان حفظ و از این که وقت خود را بیهوده صرف کند جلوگیری می نماید و مشغول این قبیل عبادات می شود. 

نماز شب
در میان نوافل روزانه، ماهانه و سالانه، نماز شب از فضیلت بیشتری برخوردار است که قرآن و روایات بر آن تأکید فراوان دارند. قرآن مجید با لحن بسیار شوق آور از شب بیداران زنده دل یاد کرده، می فرماید : «تَتَجافی جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضاجِعِ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفاً وَ طَمَعاً وَ مِمَّا رَزَقْناهُمْ یُنْفِقُونَ» از بستر خواب پهلو تهی کنند، پروردگارشان را با بیم و امید بخوانند و از آنچه روزیشان کرده ایم انفاق کنند.
مرحوم طبرسی از امام باقر و امام صادق ـ علیهما السّلام ـ نقل   می کند که : « منظور از مؤمنان در این آیه شب زنده دارانی هستند که برای اقامه نماز شب از بستر گرم خویش بر می خیزند. آن گاه قرآن مجید از پاداش بزرگ و نفیسی که خداوند به زاهدان شب عنایت می کند، خبر داده، می فرماید:«فَلا تَعْلَمُ نَفْسٌ ما أُخْفِیَ لَهُمْ مِنْ قُرَّهِ أَعْیُنٍ جَزاءً بِما کانُوا یَعْمَلُونَ» هیچ کس نمی داند که در ازای کاری که انجام داده اند، چه (پاداش مهم) و چشم روشنی ای برای آنها نهفته شده است.
حضرت امام صادق ـ علیه السلام ـ در تفسیر این آیه شریفه فرمود: «ما مِنْ حَسَنَهٍ إِلاّ وَ لَها ثَوابٌ مُبَیَّنٌ فِی الْقُرْانِ إِلّا صَلاهُ اللَّیْلِ فَإِنَّ اللهَ عَزَّ اسْمُهُ لَمْ ُیُبَیِّّنٌ ثَوابَها لِعِظَمِ خَطَرِها قالَ: فَلا تَعْلَمُ نَفْسٌ» هیچ کاری نیکی نیست جز آنکه پاداشش در قرآن بیان شده است مگر نماز شب که خداوند به خاطر عظمت شأن آن ثوابش را برملا نکرده و فرموده است: فَلا تَعلَمُ نَفس». ممکن است دراینجا این سؤال پیش آید که چرا پاداش عظیم نماز شب مخفی نگاه داشته شده است؟ این سؤال را به سه شکل می توان پاسخ داد:
1. کارهای ارزشمند و عظیم چنان است که حقیقت آنها به سادگی قابل درک نیست، درعین حال پنهان داشتن پاداش آنها نشاط انگیزتر است.
2. قرّه العین و چشم روشنی، آن قدر بزرگ و گسترده است که دانش انسان از رسیدن به تمام خصوصیات آن ناتوان است.
3. چون «نماز شب» مخفیانه و دور از چشم دیگران انجام می گیرد، پاداش آن نیز پنهان و دور از چشم مردمان است.
برخی از آثار نماز شب
با اینکه همه پاداش اخروی نماز شب برای ما درک کردنی نیست، ولی معصومین ـ علیهم السلام ـ از برخی آثار دنیوی و اخروی آن ما را مطلع کرده اند که توضیح آن در زیر می آید:
رسول اکرم ـ صلی الله علیه و اله ـ فرمود : «إنّ قیام اللّیل قربة إلی الله و تکفیر السّیئات و منهاه عن الاثم و مطرده الدّاء فی الجسد»  همانا نماز شب : 1. نزدیکی به خداست. 2. جبران کردن گناهان است. 3. باز دارنده از گناه است. 4. دفع کننده درد بدن است. 5. درسخنی دیگر فرمود: «من صلّی باللّیل حسن وجهه بالنّهار» هر کس نماز شب بخواند، چهره اش در روز نیکو (نورانی) می شود. 6. رزق روز را تضمین می کند؛ چنانکه شخصی خدمت آن حضرت آمده، بگونه ای عرض نیاز کرد که گویا به نان شب محتاج است. امام پرسید : آیا نماز شب می خوانی؟ پاسخ داد آری، حضرت رو به یاران خویش کرده فرمود: «کذب من زعم أنّه صلّی باللّیل و یجوع بالنّهار إنّ الله ضمّن بصلاه اللّیل قوت النّهار» کسی که ادعا می کند نماز شب خوانده و در روز گرسنه مانده است، دروغگوست؛ زیرا خداوند به وسیله نماز شب روزی روز را تضمین کرده است. 7 و 8 و 9ـ چهره را زیبا می سازد غم را می زداید و دیده را جلا می دهد، چنان که پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و اله ـ درباره این سه اثر فرمود: «صلاه اللّیل تحسن الوجه و تذهب بالهمّ و تجلوا البصر» نماز شب چهره را نیکو می کند و غم را می زداید و دیده را جلا می دهد. 10. بهشت، پاداش آن است. رسول اکرم ـ صلی الله علیه و اله ـ هنگام ارتحال به ابوذر فرمود: «یا أباذرًّ! إحفظ وصیّّه نبیّک تنفعک، من ختم له بقیام اللّیل ثمّ مات فله الجنّه» ای ابوذر سفرش پیامبرت را حفظ کن که برایت سود آور است: هر کس آخر کارش با نماز شب باشد و بمیرد، بهشت برای اوست.
کیفیت نماز شب
نماز شب مجموعاً یازده رکعت است:
1. هشت رکعت آن، که دو رکعت، دو رکعت، مانند نماز صبح خوانده می شود و چهار دو رکعتی آن به نیت نماز شب می باشد.
2. دو رکعت نماز شفع : بهتر است در رکعت اول آن بعد از حمد، سوره «ناس» و در رکعت دوم بعد از حمد، سوره «فلق» خوانده شود.
3. یک رکعت نماز وتر: بعد از حمد سه بار سوره «توحید» و یک بار سوره «فلق» و یک بار سوره «ناس» بخوانیم و می‌توان یک سوره تنها خواند، سپس دستها را برای قنوت به سوی آسمان بالا می بریم و حاجات خود را از خدا    می خواهیم و برای چهل مؤمن دعا می کنیم.
و طلب مغفرت می کنیم و هفتاد مرتبه می گوییم: «استغفرالله ربّی و اتوبُ الیه». از پروردگار خود طلب آمزرش و مغفرت می کنیم و به سوی او بازگشت می نمایم. آن گاه 7 بار می گوییم «هذا مقامُ العائذٍٍِ بکَ منَ النّارِ»؛ این است مقام کسی که از آتش قیامت به تو پناه می برد. و بعد از آن 300 مرتبه       می گوییم : «العفو» و سپس می گوییم: «ربّ اغفرلی و ارحمنی وتُب عَلیَّ انّکَ انتَ التّوابُ الغفُورُ الرّحیم».

احکام نماز شب
1. هشت رکعت به نیت نماز شب و سپس دو رکعت نماز شفع و آن گاه یک رکعت نماز وتر، که با فضیلت ترین نماز شب، نماز وتر و شفع است و دو رکعت شفع برتر از وتر است.
2. برای نماز شب می توان به نماز شفع و وتر اکتفا کرد، بلکه هنگام تنگی وقت می توان تنها به نماز وتر اکتفا نمود.
3. وقت نماز شب از نیمه شب تا فجر صادق است، و هنگام سحر از سایر مواقع بهتر است و تمامی ثلث آخر شب سحر محسوب می شود. و افضل از آن خواندن نماز شب نزدیکی های فجر است.
4. جایز است انسان نماز شب را نشسته بخواند حتی در حال اختیار. ولی اگر می خواهد نشسته بخواند بهتر آن است که هر دو رکعت نشسته را یک رکعت ایستاده حساب کند. بنابراین باید هشت بار دو رکعت نشسته و هر دو رکعت به یک سلام که جمعاً شانزده رکعت می شود به نیت نماز شب بخواند و دوباره دو رکعت هر دو رکعت به یک سلام به نیت نماز شفع و دو بار یک رکعت هر یک رکعت به یک سلام به نیت نماز وتر، ولی در حال اضطرار و مریض همان یازده رکعت کفایت می کند.
5. شخص مسافر می تواند نماز شب را پیش از نیمه شب بخواند.
6. جوانی که می ترسد خواب بماند و نماز شب از او فوت شود می تواند نماز شب را پیش از نیمه شب بخواند.